Recentelijk kregen organisaties die te maken hebben met digitale infrastructuur gesubsidieerd door NWO het verzoek een lijst met niet minder dan 93 vragen te beantwoorden. Het ging om een landschapsanalyse die een beeld moet schetsen van wat er is bereikt en daarmee OCW te overtuigen van de blijvende behoefte aan duurzame financiering. Het was mijn doop in de rijkheid van het CLARIAH-NL landschap, de nationale digitale infrastructuur voor geesteswetenschappelijk onderzoek.
Door Susan Aasman
Sinds begin dit jaar ben ik voorzitter van de CLARIAH-NL Management Board. CLARIAH-NL is september 2024 gestart als een consortium van universiteiten, KNAW kennisinstellingen en cultureel erfgoedpartners. Het is een nieuwe entiteit die de duurzame opvolger is van de eerdere CLARIAH-projecten met als doel de ontwikkeling, het beheer en het gebruik van de digitale infrastructuur op nationaal niveau te coördineren en te stimuleren.
Voordat ik voorzitter werd, was ik vooral een actieve gebruiker. Als onderzoeker mediageschiedenis, maar ook als docent maakte ik al regelmatig gebruik van enkele componenten van die infrastructuur zoals de CLARIAH Mediasuite. Dankzij de landschapsanalyse kreeg ik een beter inzicht in de diversiteit van digitale diensten waarmee onderzoekers een breed scala aan tekstuele, gestructureerde en (audio)visuele datasets kunnen benaderen, verrijken, analyseren en visualiseren. Het is goed om te zien hoe gedurende een decennium door opeenvolgende CLARIAH-projecten er stukje bij beetje is gebouwd aan een gevarieerd digitaal onderzoekslandschap.
Maar werkt het ook voor gebruikers? Onderwijs is een mooie plek om dit te toetsen. In mijn colleges stimuleer ik bachelor-studenten Mediastudies om gebruik te maken van de CLARIAH-infrastructuur. Door middel van opdrachten leren studenten deze in te zetten voor cross-mediaal onderzoek naar maatschappelijke representaties in termen van gender, klasse en etniciteit. Met de master-studenten Digital Humanities ga ik vaak nog een stap verder en leer ik ze na te denken wat het betekent als kennis tot stand komt via dit soort infrastructuren. Studenten testen welke verschillende nationale en internationale infrastructuren voldoende opties bieden om kritisch te reflecteren over de voor- en nadelen van de beschikbare tools of in hoeverre de infrastructuur transparant is over mogelijke bias in de beschikbare datacollecties.
Er is nogal eens weerstand bij studenten: ze vinden dat het allemaal wel veel tijd kost terwijl zoekmachines als Google zoveel efficiënt gebruikersgemak bieden. Zoeken naar de juiste bronnen is lastig voor ze, ze moeten worden “ont-Google-d” [i]. Uiteindelijk begrijpen ze de waarde om inzicht te hebben in de keuzes die gemaakt zijn door o.a. software ontwikkelaars, data specialisten en institutionele collectiebeleid. De discussies met studenten maken mij bewust van de uitdagingen van het werken in dit landschap en motiveren me om als voorzitter van MB met het team te werken aan goed landschapsbeheer.
[i] Sauer, Sabrina, Berber Hagedoorn, and Susan Aasman. “‘De-Google-ing’ our Students: A User Approach to Understanding Archival Media Discovery in the Classroom.” VIEW Journal of European Television History and Culture 13.26 (2024).
CLARIAH-NL Management Board
Susan Aasman is hoogleraar Digital Humanities aan de Rijksuniversiteit Groningen. In haar functie als voorzitter ziet Susan erop toe dat de Management Board functioneert als een centraal aanspreekpunt voor CLARIAH-NL als een vitale digitale onderzoeksinfrastructuur voor de geesteswetenschappen.
Norah Karrouche werkt als universitair docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Als trekker Community engagement is Norah verantwoordelijk voor de continuering van de huidige gebruikersbasis. Daarnaast zal ze zich vooral ook inzetten voor het bereiken van nieuwe potentiële gebruikers, met bijzondere nadruk op het hoger onderwijs en erfgoedgemeenschappen.
Roeland Ordelman werkt als senior onderzoeker aan de Universiteit Twente, en coördineert bij het Nederlands Instituut voor Beeld & Geluid onder andere de ontwikkelingen van de Mediasuite. Roeland richt zich in het MB op de technische infrastructuur; hij is verantwoordelijk voor het vertalen van de eisen van geesteswetenschappelijk onderzoek naar gedistribueerde digitale diensten, applicaties en workflows die geïntegreerd zijn binnen de bredere nationale onderzoeksinfrastructuur.
Jetze Touber is data station manager bij DANS. Als trekker Data is Jetze belast met het identificeren van data die interessant zijn voor CLARIAH-onderzoekers, de infrastructuur die nodig is om met deze data te werken en manieren waarop de CARE- en FAIR-principes het best kunnen worden nageleefd in de bestaande en toekomstige infrastructuur.
