Bij beleggingsproducten verschijnen waarschuwingen zoals: ‘Beleggen brengt risico’s met zich mee. U kunt uw inleg verliezen’. Hoewel consumenten gewaarschuwd moeten worden voor de risico’s van beleggen, is het ook belangrijk dat de waarschuwing niet álle consumenten afschrikt.

Bijna de helft van de Nederlandse huishoudens heeft genoeg spaargeld om verantwoord te kunnen beleggen, zeker wanneer zij kiezen voor beleggingsproducten met een laag risico. Toch kiezen veel van deze huishoudens liever voor sparen dan beleggen. Een mogelijke verklaring is dat alle beleggingsproducten dezelfde generieke waarschuwing krijgen, ongeacht het risiconiveau. Ook voor laag-risicobeleggingen worden vaak de standaardwaarschuwingen gebruikt, wat de indruk kan wekken dat álle vormen van beleggen even risicovol zijn. Dat is niet terecht.

Een specifieke waarschuwing voor laag-risicoproducten

Om dit probleem aan te pakken, ontwikkelde Centerdata in opdracht van het ministerie van Financiën en in samenwerking met DUFAS en de Nederlandse Vereniging van Banken een alternatieve waarschuwing, specifiek gericht op laag-risicoproducten. De nieuwe boodschap werd getest in een online gedragsexperiment onder ruim 2000 deelnemers in het LISS panel. Het doel: consumenten zonder financiële buffer ontmoedigen om te beleggen, zonder dat mensen met voldoende spaargeld onnodig worden afgeschrikt.

Uit het vooronderzoek bleek dat consumenten zelden concrete informatie krijgen over wanneer beleggen verantwoord is. Vaak wordt bijvoorbeeld niet uitgelegd hoeveel spaargeld je achter de hand zou moeten houden. Daarom werd in de nieuwe waarschuwing opgenomen: “De waarde van uw belegging kan schommelen. Beleg voor minimaal 5 jaar en houd spaargeld achter de hand. Zo voorkomt u dat u moet verkopen met verlies.” Deze boodschap moest duidelijk maken dat beleggen vooral geschikt is voor de lange termijn en als je voldoende spaargeld hebt.

Resultaten uit het experiment en de praktijk

De nieuwe waarschuwing had in het algemeen weinig effect. Maar bij een specifieke groep, namelijk mensen met interesse in beleggen, werkte de tekst wél zoals bedoeld: mensen met voldoende spaargeld voelden zich minder afgeremd, terwijl degenen zonder buffer juist voorzichtiger werden. In een aanvullend veldexperiment op de website van Saxo Bank bleek daarnaast een vergelijkbare trend: bezoekers die na het zien van de nieuwe waarschuwing doorklikten naar de aanmeldpagina, waren iets vaker ook degenen met voldoende spaargeld. Hoewel deze verschillen klein waren en statistisch niet significant, wijzen ze in dezelfde richting als de eerdere testresultaten.

Kortom: de resultaten suggereren dat een gerichtere waarschuwing bij beleggen zou kunnen helpen om beter onderscheid te maken tussen wie wel en wie niet verstandig kan beleggen. Het ministerie van Financiën roept aanbieders van beleggingsproducten nu dan ook op om verder te experimenteren met gerichte waarschuwingen.

Meer lezen over dit onderzoek? Het volledige onderzoeksrapport is hier te vinden: https://tinyurl.com/3yffhcx3

De verzamelde data voor dit onderzoek zijn op termijn terug te vinden in het LISS data archive: https://tinyurl.com/4tf22pdy