CHR: Computationele methode in de geestes-wetenschappen
Door: Folgert Karsdorp
In de afgelopen jaren is het gebruik van computationele, statistische en mathematische methoden sterk toegenomen in de geesteswetenschappen en aanverwante sociale wetenschappen.
Ondanks de onmiskenbare groei van dit onderzoeksgebied, bestond er geen geschikte plaats waar onderzoekers hun computationele werk konden publiceren en presenteren. Om dit gat te vullen, vond van 18 tot en met 20 november 2020 de eerste editie van de workshop Computational Humanities Research (CHR) plaats. De workshop, georganiseerd door het KNAW Humanities Cluster in samenwerking met het Alan Turing Instituut, zou in eerste instantie plaatsvinden in Amsterdam, maar door de pandemie werd besloten om er een virtueel evenement van te maken. De virtuele vorm had als voordeel dat de workshop toegankelijk was voor iedereen met een internetverbinding, en zodoende door meer dan 250 deelnemers uit heel de wereld bijgewoond kon worden.
Er waren twee keynote-lezingen. De eerste werd gegeven door Dong Nguyen, universitair docent aan de Universiteit Utrecht, die sprak over de problemen en moeilijkheden van het toepassen van taaltechnologie op geesteswetenschappelijke data. De tweede keynote werd gegeven door Anne Kandler, senior onderzoeker aan het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie in Leipzig. Zij sprak over statistische en mathematische methoden om de mechanismen die ten grondslag liggen aan culturele verandering beter te kunnen begrijpen.
Een groot verschil met andere (digitale) geesteswetenschappelijke conferenties was dat CHR alleen volledig uitgewerkte artikelen (10 tot 20 pagina’s) accepteerde. Uit de 50 inzendingen werden 29 artikelen geselecteerd om gepresenteerd te worden. Deze artikelen passen computationele methoden toe op onderwerpen die voortkomen uit een breed scala aan geesteswetenschappelijke disciplines, zoals geschiedenis, musicologie, literatuurwetenschap, taalkunde en culturele evolutie. De geaccepteerde artikelen zijn open access beschikbaar via de online repository van de CEUR ‘workshop proceedings’:
Community Conference ODISSEI 2020
Door: Suze Zijlstra
Sinds ODISSEI in het voorjaar van 2020 NWO Roadmap financiering heeft ontvangen, is het project goed op stoom gekomen. Op 24 november hield het consortium een Community Conference, die in het teken stond van de mogelijkheden en uitdagingen voor de infrastructuur de komende jaren. De keynote werd verzorgd door Chantal Kemner (UU), zij vertelde over drie centrale uitdagingen van het YOUth (Youth Of Utrecht) cohort: hoe het omgaat met bescherming van privacy, hoe het datakwaliteit en reproduceerbaarheid waarborgt en hoe het data combineert en verrijkt. Dit nodigde de vraag uit welke overkoepelende rol ODISSEI in de sociale wetenschappen op deze gebieden kan gaan spelen.
Hierna presenteerde Daniel Oberski (UU) het ODISSEI Social Data Science Team (SoDa), opgericht om onderzoekers te helpen met computationele en statistische expertise bij het uitvoeren van onderzoek met vernieuwende methoden en data. Ook deelde Jan van der Laan (CBS) de nieuwe CBS Network File en de manier waarop deze gebruikt kan worden in onderzoek met CBS microdata.
De volgende sessie draaide om vernieuwend onderzoek dat ondersteund werd door ODISSEI. Zo presenteerde Mara A. Yerkes (UU) haar onderzoek naar genderongelijkheid tijdens de coronacrisis, waarvoor zij een LISS Corona Grant heeft ontvangen. Trond Husby (PBL) deelde voorlopige resultaten van zijn onderzoek naar de lange-termijn gevolgen van het Vinex-beleid op woon-werk afstand en woonkwaliteit. Voor dit onderzoek maakte hij gebruik van de ODISSEI Secure Supercomputer, waardoor hij zijn analyses met een veel grotere snelheid in een streng beveiligde omgeving kon uitvoeren.
Een paneldiscussie over de uitdagingen waarvoor sociale wetenschappers door de coronacrisis staan, sloot de middag af. Uit de discussie werd duidelijk dat het niet alleen belangrijk was dat relevant onderzoek werd gedaan, maar dat deze ook goed toegankelijk moet zijn voor beleidsmakers. Ook hier kan ODISSEI in de toekomst een rol spelen.