“Materialen uitgeven op een manier die nu relevant is. Dat is waar het om gaat”. Lex Heerma van Voss, directeur van het Huygens ING, vertelt over het ontsluiten van Nederlandse databronnen.

Samen met het Nationaal Archief ontsluit het Huygens ING de komende vijf jaar drie belangrijke Nederlandse databronnen online: de Nederlandse oorkonden van vóór 1500, de Generale Missiven (jaarlijkse rapporten vanuit Batavia aan het bestuur van de Verenigde Oost-Indische Compagnie) en de Resoluties van de Staten-Generaal (de verslaglegging van behandelde zaken tijdens de vergaderingen van 1576 tot 1796). 

Een nieuwe norm

Heerma van Voss: “Wat ik boeiend vind, is dat ik als student geschiedenis regels moest leren die uitontwikkeld waren, die al tachtig jaar als norm voor historici werden gehanteerd. Nu is dat allemaal in beweging; het is belangrijk om heel erg interessante materialen uit te geven op een manier die nu relevant is, die het stellen van nieuwe vragen toelaat. In eerste instantie worden scans van de databronnen online gezet. Dat verhoogt de toegankelijkheid al enorm.” Vervolgens worden, naast andere technieken, vrijwilligers ingezet bij de basistranscriptie van de Generale Missiven en de Resoluties. Dit schrift is goed leesbaar. Je kunt je voorstellen dat zij voor het slapen even een Resolutie transcriberen.”

Echte uitdaging in editiewerk

De grootste uitdaging, maar ook de grootste mogelijkheid tot innovatie, ziet Heerma van Voss in de ontsluiting van de Resoluties. Voorlopers van het instituut zijn al voor 1910 aan de editie begonnen. Inmiddels is de periode tot 1630 ontsloten, met behulp van nieuwe technieken kan dat tempo behoorlijk worden opgeschroefd. In eerste instantie gebeurt dat door gescande pagina’s ter beschikking te stellen aan onderzoekers. Maar de échte uitdaging ligt in het editeerwerk. Huygens ING-senioronderzoeker Ida Nijenhuis is hier verantwoordelijk voor. “Het Nationaal Archief verstrekt de gescande pagina’s van de Resoluties; wij zorgen voor verdere ontsluiting.” In eerste instantie vinden twee pilots plaats: één met handschriftherkenning, waarvoor de samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen is gezocht, en één waarin, in samenwerking met partners in Polen, getracht wordt karakterherkenning toe te passen op de gedrukte uitgaven van de Resoluties. We zijn nog niet zover, maar uiteindelijk willen we alles online ontsluiten.”