Veel onderzoekers maakten al gebruik van de databases en het onderzoeksmateriaal op de studiezaal van het RKD – Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis. Nu zijn er nog meer mogelijkheden voor digitaal onderzoek. Vanaf deze maand zijn miljoenen extra data online gekomen op het nieuwe platform RKD Research, dé digitale entree voor kunsthistorisch onderzoek. Daarbij biedt het innovatieve visual search ongekend veel mogelijkheden tot kunsthistorische ontdekkingen.

Digitale transformatie

Het RKD is een van de belangrijkste kunsthistorische kennisinstellingen ter wereld. Het instituut verzamelt, beheert, onderzoekt en presenteert een unieke rijkscollectie, waaronder meerdere databases, honderden archieven en ’s werelds grootste bibliotheek met betrekking tot beeldende kunst van de Nederlanden in internationale context, van de late middeleeuwen tot heden. Kunsthistorici zijn gewend om gedurende hun onderzoek langs te komen op de studiezaal van het RKD. Binnen het RKD leefde al langer de gedachte dat door digitalisering veel meer onderzoekers, ook internationaal, in de gelegenheid gesteld kunnen worden om bij het onderzoeksmateriaal te komen, waardoor nieuwe mogelijkheden voor verbinding van de gegevens ontstaan.

Inmiddels is de volledige beelddocumentatie van het RKD gedigitaliseerd, daardoor zijn ruim vier miljoen afbeeldingen van kunstwerken met onderzoeksgegevens digitaal beschikbaar gekomen. Hier eindigde de bouw van RKD Research niet. Voor digitaal onderzoek is het ook van belang dat de metadata op een andere manier beschikbaar gesteld worden. In lijn met de Nationale Strategie Digitaal Erfgoed heeft het RKD al zijn databases, waaronder RKDimages, RKDartists en RKDtech­­nical als Linked Open Data (LOD) beschikbaar gesteld. Hierbij is onderzocht welke LOD ontologieën het best passen bij de gegevensverzamelingen. Voor de basis, de kunstwerkgegevens, is het Linked Art model gebruikt, voor RKDlibrary is RDA gebruikt en voor RKDarchives RICO. RKDartists is op basis van CIDOC-crm beschikbaar gesteld en de kern van de data wordt daarnaast nog steeds volgens de schema ontologie aangeboden. Hiermee zijn ook de metadata van het RKD breder beschikbaar als Linked Open Data. Door het open karakter van de data ontstaat de mogelijkheid om verbindingen aan te gaan met andere type datacollecties en kunnen nieuwe onderzoeksvragen beantwoord worden.

Visual search

Door de digitale beschikbaarheid van de beelddocumentatie ontstaat de mogelijkheid om op een andere manier onderzoek te doen. Hiervoor heeft het RKD op basis van een tool van de universiteit van Oxford een mogelijkheid voor visueel zoeken ontwikkeld. Je kunt hiermee op afbeelding zoeken in de databases van RKD Research. Deze tool, visual search, biedt verrassende resultaten en legt verbindingen die eerder door het fysiek doorzoeken van de mappen met beeldmateriaal niet te vinden waren. Als er op een kunstwerk wordt gezocht, komen bijvoorbeeld ook historische foto’s en kopieën tevoorschijn. De tool zoekt ongeacht kleur en vindt ook fragmenten en gespiegelde afbeeldingen.

Daarnaast is er de mogelijkheid om de afbeeldingen op te slaan en te bewerken in een eigen omgeving: my workspace. Deze biedt allerlei handige mogelijkheden om afbeeldingen met elkaar te vergelijken, in te zoomen en contrast en kleur aan te passen. Zo is bijvoorbeeld een signatuur op een schilderij beter te bekijken. Ook is het mogelijk om afbeeldingen zonder copyright op hoge resolutie te downloaden in plaats van dit aan te vragen bij het RKD.

Toegankelijkheid

RKD Research is voor iedereen vrij toegankelijk. De genoemde tools en het downloaden van afbeeldingen op hoge resolutie zijn alleen beschikbaar als je een abonnement neemt. Bekijk het platform op: https://research.rkd.nl