Binnen de nieuwe organisatie CLARIAH-NL wordt de bestaande onderzoeksinfrastructuur beheerd én verder ontwikkeld, vertelt CTO Roeland Ordelman.

Het afgelopen jaar is het enigszins stil geweest rondom CLARIAH. Maar dat betekent allerminst dat er niks is gebeurd, vertelt Roeland Ordelman, Chief Technology Officer. “We zijn druk bezig geweest met de transitie van projectstructuur naar een samenwerkingsstructuur om de infrastructuur goed te kunnen beheren voor de onderzoeksgemeenschap.”

In de zomer van 2024 liep het project CLARIAH-Plus af. Het was het laatste in een reeks projecten waarin zo’n vijftien jaar lang werd gewerkt aan de ontwikkeling van een digitale onderzoeksinfrastructuur voor de geesteswetenschappen. “Als een project ophoudt, gaat iedereen andere dingen doen. Dan is het moeilijk om het beheer te organiseren. Dat was een van de belangrijkste redenen om CLARIAH-NL als organisatie op te zetten”, vertelt Ordelman. “Nu kunnen we afspraken met de betrokken partners maken, zodat de verschillende instituten die stukjes van de infrastructuur hebben ontwikkeld, deze ook draaiende kunnen houden en doorontwikkelen. Bijvoorbeeld via nieuwe projecten zoals het SSHOC-NL project dat we momenteel samen met ODISSEI uitvoeren.”

Van lokaal tot Europees

Ordelman: “Onderzoekers werken binnen hun eigen instituut natuurlijk ook met de eigen IT’ers. En dan gebeurt er ook nog van alles op Europees niveau. CLARIAH-NL zit daar op nationaal niveau tussen en draagt eraan bij dat alles goed op elkaar aansluit, en niet iedereen met zijn eigen ding bezig is.”

Ondertussen is CLARIAH-NL ook bezig met een aanvraag in de LSRI-upgrade call van NWO, waarmee bestaande grootschalige onderzoeksinfrastructuren kunnen worden uitgebreid of verbeterd. “In het verleden hebben we bijvoorbeeld weinig gedaan met AI, omdat dat destijds niet zo ver ontwikkeld was als nu”, vertelt Ordelman. “Werken met AI binnen onderzoek biedt kansen, maar heeft ook implicaties over hoe we de onderzoeksinfrastructuur inrichten. Daar gaan we mee aan de slag. Ook willen we dat onderzoekers makkelijker bij data en tools op verschillende plekken kunnen komen en beter inzicht krijgen over de mogelijkheden van de infrastructuur.”

Balans

Hoe weet CLARIAH-NL wat onderzoekers nodig hebben? “Dat is een heel belangrijk thema binnen de organisatie”, aldus Ordelman. “We bouwen geen infrastructuur om de infrastructuur; we willen hoogwaardig onderzoek mogelijk maken. Het gaat uiteindelijk om de fantastische publicaties die onderzoekers kunnen maken dankzij de infrastructuur.” Het is daarom belangrijk om in gesprek te blijven met de gebruikersgemeenschap. “Voordat je iets gaat bouwen, moet je weten waar onderzoekers behoefte aan hebben, hoe het aansluit bij de dagelijkse onderzoekspraktijk. Dat kan simpelweg rekencapaciteit zijn. Of veilige toegang tot data. Of hulp bij het gebruik van AI. En ook tijdens het bouwen moeten we steeds  blijven checken of dit inderdaad aansluit bij de behoeften. Daarna komt het demonstreren aan de gebruikers, bijvoorbeeld via summerschools.”

De organisatie daarvan is soms een lastige balans, erkent Ordelman. “Het draait ook om verwachtingsmanagement. Elke individuele onderzoeker wil natuurlijk van alles. Maar we hebben relatief beperkte middelen waarmee we heel veel moeten doen. De uitdaging is dus om te zien wat er in grote lijnen mogelijk is.”