Musea beschouwen glas als een stabiel materiaal binnen hun collecties. Terwijl tien tot vijfentwintig procent van de glasobjecten gevoelig is voor klimaat- en temperatuurwisselingen, die onomkeerbare degradatie veroorzaken. Het is moeilijk om betrouwbare informatie te vinden, die nodig is om goed voor glascollecties te zorgen. Het project Collectiekennis 2.0 /Glas van de Stichting Behoud Moderne Kunst wil hier verandering in brengen.
door Jetze Touber
Stichting Behoud Moderne Kunst (SBMK) richt zich sinds 1995 op projecten rond beheer en behoud van hedendaagse beeldende kunst. Hierbij komen zowel materiaaltechnische als ethische vraagstukken aan de orde, met als doel het ontwikkelen van ‘good practice’ waarvan alle belanghebbenden profijt kunnen hebben. Dit gebeurt in wisselende samenwerkingsverbanden met collectiebeheerders, conservatoren, restauratoren, wetenschappers, kunsthistorici en kunstenaars. Eerder ontwikkelde SBMK al samen met musea, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en de Universiteit van Amsterdam digitale platforms.
Digitale basisstructuur
Doel van het Glasproject is de ontwikkeling van een digitale basisstructuur, waarin bestaande kennis en onderzoeksresultaten, die nu niet openbaar beschikbaar zijn, een plaats vinden en met elkaar gekoppeld worden. Zo wordt beschikbare kennis uit verschillende (internationale) hoeken vindbaar en bruikbaar. De bandbreedte varieert van afbeeldingen van objecten met kunsthistorische bijschriften tot artikelen over samenstelling van glas en schadefenomenen zoals ‘glasziekte’. Natuurwetenschappelijke onderzoeksresultaten zijn behulpzaam om de conditie van glas vast te stellen en (preventieve) conserveringsmaatregelen te onderbouwen.
Twee bronnen
De start van de inhoudelijke invulling van het digitale platform ligt in de koppeling van twee bronnen: de zogenoemde ‘Gidscollectie’ van Museum Boijmans Van Beuningen en het ‘Archief Valkema’, in beheer van Stichting Vrij Glas. De ‘Gidscollectie’ bestaat uit circa tachtig objecten uit de glascollectie van het museum, waarvan de conditie de afgelopen vijftien jaar extra in de gaten is gehouden. Deze vormen een referentiepunt voor bijvoorbeeld degradatiefenomenen. Het archief van glaskunstenaar en docent Sybren Valkema bevat meer dan 100.000 gedigitaliseerde documenten met informatie over het ontwerp en de productie van glas, technieken, recepturen en experimenten. Het platform maakt bijvoorbeeld verbanden zichtbaar tussen objecten uit de gidscollectie en specifieke methoden van vervaardiging die Valkema heeft beschreven.
Uitbreiding
Het eenjarige project is gesubsidieerd door het Nederlandse knooppunt van de European Research Infrastructure for Heritage Science (E-RIHS). Het project richt zich, vanuit de SBMK-doelgroep, voornamelijk op glasobjecten uit de twintigste en eenentwintigste eeuw in Nederlandse en Vlaamse museale collecties, waaronder kunstobjecten, fabrieks- en studioglas. Enkele oudere voorwerpen krijgen aandacht om specifieke degradatievormen te kunnen opnemen in het gewenste overzicht. Het digitale platform dat in december online gaat, vormt een basis, die in de toekomst verder ingevuld en uitgebreid kan worden. Het platform zal dan ruimte bieden aan zowel verschillende soorten glas en glasobjecten als verschillende soorten kennis en data. Denk aan vergelijkbare objecten in andere collecties, aanvullende objectgroepen, nieuwe kennis en actuele onderzoeksresultaten.