Onderzoekslab Cultural AI van start

Onderzoekers en erfgoedprofessionals werken samen aan de ontwikkeling van AI-systemen met cultuur en menselijk gedrag als vertrekpunt.

In de zoektocht van erfgoedinstellingen naar mogelijkheden om hun collecties en kennis toegankelijk en bruikbaar te maken voor een zo groot en divers mogelijk publiek, wordt steeds vaker naar kunstmatige intelligentie gekeken. Hoewel AI-toepassingen veelbelovend zijn en vaak interessante resultaten opleveren, heeft deze ontwikkeling een schaduwzijde. Cultuurhistorische collecties zijn doorgaans samengesteld en beschreven vanuit het enkelvoudige perspectief van de verzamelaar. De afgelopen jaren is aangetoond dat dergelijke eenzijdige trainingsdata bij AI’s kan leiden tot bevestiging en versterking van vooroordelen; resultaten die moeilijk te verenigen zijn met de gewenste meerstemmigheid in collecties.
Tegen deze achtergrond startten acht onderzoeks- en erfgoedinstellingen Cultural AI. Dit nieuwe onderzoekslab, gekoppeld aan het Innovation Center for Artificial Intelligence (ICAI), neemt culturele inzichten en menselijke uitingen mee in de ontwikkeling van beter gebalanceerde AI-systemen en algoritmes. Martijn Kleppe, Hoofd Onderzoek bij de Koninklijke Bibliotheek (KB), is één van de initiatiefnemers: “Cultural AI gaat om het begrijpen van de menselijke cultuur, maar ook om het benutten van diezelfde cultuur om AI-technologie te analyseren en te verbeteren. Inzichten uit de geestes- en computerwetenschappen komen hierin samen en versterken elkaar.”

Eén van de projecten onder de vlag van Cultural AI is SABIO. Onderzoekers van het KNAW HUC en Nationaal Museum voor Wereldculturen bestuderen welke vooroordelen impliciet aanwezig zijn in de metadata van de collecties van het Nationaal Museum voor Wereldculturen en doen suggesties voor nieuwe mogelijke trefwoorden. SABIO illustreert de kern van Cultural AI: samen collecties meerstemmiger maken én op nieuwe manieren ontsluiten. De afbeelding is een projectie van de vectorruimte van termen uit de collectie van het Nationaal Museum voor Wereldculturen.
Credits: Valentin Vogelmann/SABIO project

Doelgerichte projecten

De kernpartners, KB, Beeld & Geluid, Rijksmuseum, KNAW Humanities Cluster, CWI, TNO, VU en UvA, werken in wisselende samenstelling al langer samen op de thema’s waarop Cultural AI de focus legt. Kleppe: “Door de samenwerking te structureren en voortdurend te evalueren, kunnen we doelgerichter projecten ontwikkelen. De partners zijn écht complementair. De erfgoedpartijen kunnen de meest uiteenlopende collecties inbrengen, van vroegmoderne kunst en publicaties tot born-digital materiaal zoals websites. Tegelijkertijd zijn onze onderzoeksteams multidisciplinair en mede dankzij de inbreng van TNO praktijkgericht.”
Organisatorisch is Cultural AI ingericht op groei en biedt het lab verschillende mogelijke niveaus van betrokkenheid voor geïnteresseerde partijen. Naast de kernpartners, die actief bijdragen aan de onderzoeksprojecten en deze mede financieren, kunnen partijen zich committeren als associate partner. Deze partners delen mee in de onderzoeksresultaten in ruil voor projectondersteuning. Daarnaast kent Cultural AI affiliate partners, organisaties met interesse in het lab die nog niet actief zijn in onderzoeksprojecten. Partijen die onderzoekers of projecten willen inbrengen, kunnen terecht bij de science directors van Cultural AI: Marieke van Erp, Laura Hollink en Jacco van Ossenbruggen.

cultural-ai.nl