Door Patricia Prüfer en Seyit Höcük (Centerdata)

Witwaspraktijken, mensenhandel en productie van drugs: ze komen regelmatig voor op bedrijven­­terreinen. De provincies Gelderland en Noord-Brabant wilden graag in kaart brengen welke terreinen het meest kwetsbaar zijn voor deze vormen van ondermijning. Avans Hogeschool en Centerdata gebruikten daarvoor een datagedreven aanpak: samen ontwikkelden ze een risicotaxatietool die gemeenten houvast moet gaan bieden bij het bestrijden van criminaliteit.

Op sommige bedrijventerreinen is het een komen en gaan van bedrijven en op andere zijn relatief weinig aansluitingen op het energienetwerk. Wat betekent dat? En kun je deze informatie koppelen aan andere data om zo beter te voorspellen waar ernstige criminaliteit plaatsvindt? Dergelijke vragen stonden centraal in dit project in opdracht van de provincies Gelderland en Noord-Brabant.  

Waar vindt ondermijning plaats?

In samenwerking met Avans Hogeschool verzamelde Centerdata een jaar lang data over bijna duizend bedrijventerreinen. Eerst werden daarvoor mogelijke indicatoren geïdentificeerd op basis van literatuuronderzoek en gesprekken met criminologen en andere experts. Het ging daarbij bijvoorbeeld om leegstand, overlastmeldingen, verhuizingen, KvK-inschrijvingen en energie­gebruik. Over deze indicatoren werden gegevens verzameld uit allerlei bronnen, zoals de basis­registratie van het Kadaster en informatie van het CBS en netbeheerders.

Met data science technieken gingen de onderzoekers vervolgens op zoek naar verbanden in die goudmijn aan data. Met behulp van machine learning ontwikkelden ze een risicotaxatietool om te identificeren welke bedrijventerreinen mogelijk kwetsbaarder zijn voor ondermijnende activiteiten.

Het onderzoek wijst bijvoorbeeld uit dat het risico op drugsgerelateerde criminaliteit groter is op verouderde bedrijventerreinen waar veel auto­bedrijven zitten. Terreinen waar veel bedrijven ontbonden worden en waar veel kapitaal geplaatst wordt op aandelen van naamloze vennootschappen, zijn juist weer kwetsbaarder voor witwaspraktijken. Wie met de risicotaxatietool op zoek gaat naar deze ondermijnende activiteiten, zal dus geattendeerd worden op bedrijventerreinen met een dergelijke ‘giftige cocktail’ van ken­merken.

Inzet van de risicotaxatietool

Op 30 mei 2022 werd de risicotaxatietool officieel overgedragen aan de provincies. De tool wordt nu beschikbaar gesteld aan gemeenten, zodat zij zicht krijgen op welke bedrijventerreinen meer of minder kwetsbaar zijn voor ondermijning. Dit zal gemeenten helpen deze ontwrichtende vorm van criminaliteit te voorkomen en bestrijden.

Vervolgstappen

Dit project laat al zien hoe data science hand­vatten kan bieden voor beleid, in dit geval om de veiligheid in gemeenten te verbeteren. Er zijn verschillende interessante vervolgstappen. Zo kan deze kant-en-klare tool in principe worden uitgebreid naar alle Nederlandse provincies. Door vergelijkbare data te verzamelen bij andere provincies en deze op te nemen in de risicotaxatietool kunnen ook daar kwetsbare bedrijventerreinen worden aangewezen in een overzichtelijk dashboard. Daarnaast kan er op basis van verschillende soorten data gekeken worden naar andere vormen van ondermijnende criminaliteit, zoals illegale arbeidsuitbuiting en faillissementsfraude. Ook kan er mogelijk verder worden gekeken dan alleen bedrijventerreinen.