Deze zomer lanceerde DANS een nieuw, disciplinespecifiek, Data Station voor de Social Sciences & Humanities (SSH). DANS directeur Anja Smit: “Wetenschappelijke disciplines hebben specifieke behoeften voor het bewaren en deelbaar maken van data. Daarom werkt DANS aan diensten op maat per onderzoeksdomein. We willen het hergebruik van onderzoeksdata bevorderen door het onderzoekers zo gemakkelijk mogelijk te maken.”
Smit vertelt dat het opleveren van het Data Station SSH een belangrijke mijlpaal is in het vierjarige strategische programma ‘Focus op FAIR’ (2021-2025). Onderdeel van dit programma is het realiseren van vier domeinspecifieke Data Stations: Archaeology, Social Sciences & Humanities, Life Sciences en Physical & Technical Sciences. De Data Stations Archaeology en SSH zijn al beschikbaar en de andere twee zullen snel volgen.
Thematische aanpak gewenst
Smit vervolgt: “De ontwikkeling van diensten voor onderzoeksdata staat bij veel organisaties prominent op de agenda in het kader van Open Science. Het gaat dan om wetenschappelijke instellingen, de Nederlandse overheid, de Europese Commissie en wereldwijde organisaties als UNESCO. Maar denk ook aan het pas opgerichte Regieorgaan OpenScienceNL en de NWO-programma’s voor Lokale en Thematische Digital Competence Centers (DCC’s).”
“Binnen de wetenschap is er een groeiende behoefte aan dataservices en -infrastructuren”, verklaart Smit. “Met tijdelijke financiering wordt hieraan gehoor gegeven. Verbreden van die dienstverlening geschiedt deels langs de lijn van organisaties, zoals universiteiten. Tegelijk wordt ook onderkend dat onderzoeksdomeinen verschillende werkwijzen en behoeften hebben als het gaat om dataservices en -infrastructuren. En dat vraagt juist om een meer thematische invalshoek. De ontwikkeling van de DANS Data Stations, met maatwerk voor onderzoekers binnen onderzoeksdomeinen zoals domeinspecifieke metadata, sluit daar dus goed bij aan.”
Samenwerking is key
Succesvolle nieuwe services moeten in deze fase van ontwikkeling van het datalandschap aan de ene kant goed aansluiten bij wat verschillende disciplines nodig hebben, maar anderzijds verbreden en uitstijgen boven de individuele behoeften. “Dat laatste betekent bijvoorbeeld brede toegang geven tot disciplineoverstijgende collecties datasets op basis van gemeenschappelijke standaarden”, zegt Smit. ”Er is in Nederland al veel kennis en ervaring voorhanden maar die is nog versnipperd. In steeds meer organisaties zijn datarepositories, trainingsprogramma’s en andere faciliteiten aanwezig, al is dat in verschillende stadia van ontwikkeling. Bij een groeiend aantal gebruikers is schaalbaarheid van de dienstverlening cruciaal en dat vraagt samenwerking.”
Data beter vindbaar
DANS zoekt ook de samenwerking in de vernieuwing van de eigen datadiensten. Bijvoorbeeld als het gaat om vindbaarheid, want datasets zijn nog lang niet altijd gemakkelijk te vinden voor onderzoekers. Om dat te verbeteren, is koppeling tussen datacollecties en verschillende diensten nodig. “Om ervoor te zorgen dat de in DANS gedeponeerde datasets op zo veel mogelijk plekken in de wereld gevonden kunnen worden, zijn metadata van de datasets ook opgenomen in andere zoeksystemen”, vervolgt Smit. “De metadata uit het Data Station SSH zijn bijvoorbeeld ook opgenomen in de Nederlandse Metadata Portal van ODISSEI en DANS is onderdeel van de Europese Data Catalogue van CESSDA.”
Breed loket
De ODISSEI Portal maakt dataverzamelingen van een toenemend aantal repositories vindbaar en kan daarmee uitgroeien tot een breed ‘loket’ voor onderzoekers in de sociale wetenschappen. Het doel van de Portal is dat SSH-onderzoekers data kunnen vinden en toegang kunnen aanvragen via een gezamenlijk portaal zodat je niet meer afzonderlijk de websites van de repositories hoeft te raadplegen. En daarmee is Smit terug bij de DANS Data Stations. De Data Stations Physical & Technical
Sciences en Life Sciences zullen de komende periode beschikbaar komen: “Beide nieuwe stations gaan we in nauwe samenwerking met andere organisaties inrichten waarmee we van elkaars expertise gebruik maken en de domeinspecifieke datasets daadwerkelijk dichtbij onderzoekers wordt gebracht”, besluit Smit haar betoog trots.
https://ssh.datastations.nl/