Onderzoeker David Peeters managet het Virtual Reality-lab van het Nijmeegse Max Planck Instituut. Het lab biedt veel onderzoeksmogelijkheden.
“Dit VR-lab hebben we sinds midden 2015”, vertelt David Peeters, postdoc en manager van de CAVE (cave automatic virtual environment), zoals het VR-lab officieel heet. “Hiervoor gebruikten we een head-mounted display, zo’n headset die je nu ook veel in winkels ziet. In de CAVE kun je bepaalde soorten data, zoals hersensignalen, veel makkelijker meten. Verder kan de proefpersoon hier via de bril nog zijn eigen lichaam zien, wat de ervaring nog realistischer maakt.”
Zo goed als alle onderzoeksinstellingen in de sociale wetenschappen beschikken tegenwoordig over een VR-lab, al gaat het dan meestal om headsets. Peeters: “VR wordt op allerlei manieren in de sociale wetenschappen toegepast. Bijvoorbeeld tijdens therapie voor de behandeling van fobieën of trauma’s. Of als methode om bijvoorbeeld etnische vooroordelen te bestuderen. In VR kun je variabelen manipuleren die in het echte leven niet te controleren zijn, dat is heel handig.”
Zeldzaam fenomeen
In de geesteswetenschappen is VR als onderzoeksmethode een veel zeldzamer fenomeen. Peeters: “Er is wel onderzoek gedaan naar bijvoorbeeld het switchen tussen talen bij tweetaligen. In de CAVE kun je dan twee verschillende avatars tegenover de proefpersoon zetten, die elk een andere taal spreken. Dat is een veel natuurlijkere situatie dan waarin dat doorgaans experimenteel onderzocht wordt.”
Meerwaarde methode
VR heeft volgens Peeters duidelijk meerwaarde als onderzoeksmethode: “Sommige effecten die eerder werden gevonden, blijken wellicht toch niet te bestaan. Als je woorden met een negatieve betekenis bijvoorbeeld een voor een op een scherm ziet, verwerk je deze op een dieper niveau dan woorden met een positieve of neutrale betekenis. In VR zien we dat effect echter niet meer, dus in het alledaagse leven speelt dat waarschijnlijk nauwelijks.”
Onlangs is Peeters een project gestart met Roel Willems, onderzoeker aan de Faculteit Letteren van de Radboud Universiteit. “We gaan de perceptie van poëzie gecombineerd met VR bestuderen”, vertelt Peeters. “Een grafisch vormgever gaat bij vier gedichten een toepasselijke, beeldende VR-omgeving ontwerpen waarin je het gedicht krijgt voorgelezen. We zijn benieuwd welk effect dit heeft op de waardering van de gedichten.”