In de ‘Amsterdam Call for Action on Open Science’ is afgesproken dat in 2020 alle wetenschappelijke publicaties open access moeten zijn. Hoe is de stand van zaken in Nederland? En hoe betrouwbaar is de beschikbare informatie?
NARCIS, dé nationale portal voor wie informatie zoekt over wetenschappers en hun werk, toont een groot deel van de wetenschappelijke publicaties in Nederland, met informatie over de toegankelijkheid: open, restricted, embargoed of closed access. Om deze informatie te controleren en aan te vullen zijn de gegevens uit NARCIS vergeleken met die van Unpaywall, een vrij toegankelijke dienst om publicaties te vinden op basis van hun Digital Object Identifier (DOI), met links naar open access (OA)-versies. Unpaywall werkt met een ander classificatiesysteem dan NARCIS, namelijk op basis van de vindplaats van de publicatie: goud (via een OA-journal), hybride (OA via website van de uitgever), groen (via een (betrouwbare) repository), brons (via het internet, zonder licentie of garantie dat de publicatie toegankelijk blijft), of closed (niet OA). De bovenstaande afbeelding toont de vergelijking tussen artikelen in NARCIS en Unpaywall.
Toegankelijkheid
De vergelijking geeft een beeld van de verhoudingen in toegankelijkheid van wetenschappelijke publicaties in Nederland volgens NARCIS en volgens Unpaywall: een groot deel van de artikelen is in bepaalde vorm toegankelijk, maar de situatie is vaak nog onduidelijk, er zijn beperking of de artikelen zijn niet goed vindbaar. En in de gemaakte vergelijking komen alle combinaties voor, ook al zou dat niet moeten kunnen (een publicatie kan nooit open en closed zijn). Deze informatie kan als basis dienen om de systemen te verbeteren, bijvoorbeeld door onderzoeksinstellingen hun publicaties op dezelfde wijze te laten classificeren en van alle publicaties een DOI door te geven aan NARCIS. Ook Unpaywall is niet perfect: in hun classificatie betekent closed dat ze geen open versies hebben gevonden. Dat kan omdat die er niet zijn, maar het kan ook zijn dat ze de open versie niet hebben gevonden. NARCIS krijgt informatie direct van de bron, en kan Unpaywall soms dus aanvullen. Uiteindelijk willen we naar een situatie waarbij duidelijk is welke artikelen via welke toegangscategorie beschikbaar zijn voor hergebruik, dat ze makkelijk vindbaar zijn, en dat de informatie betrouwbaar is.