Het afgelopen jaar publiceerden het Huygens Instituut en het RKD het eerste deel van The Mondrian Papers, de online editie van alle correspondentie en geschriften van kunstschilder Piet Mondriaan.
Veel hartelijks van Piet. 26 rue du Départ Mondrian.
Piet Mondriaan (1872-1944) had een groot netwerk van mensen met wie hij regelmatig via de pen van gedachten wisselde. Wereldwijd zijn ruim 1700 brieven van en aan Mondriaan bekend, waarvan meer dan 700 aanwezig zijn bij het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis (RKD) in Den Haag. Om al deze brieven en geschriften beschikbaar te maken voor een internationaal publiek, sloegen het RKD en het Huygens Instituut (HI) in 2013 de handen ineen.
Nederlands, Frans en Engels
In maart 2024 verschenen de eerste 334 brieven online, bezorgd door Wietse Coppes (RKD) en Leo Jansen (HI). Dit eerste deel bevat correspondentie uit de periode 1892-1919. In die periode verbleef Mondriaan voornamelijk in Nederland en zijn de brieven meestal in het Nederlands. In de periode die volgt verblijft Mondriaan lange tijd in Parijs en daarna in de Verenigde Staten. In deze brieven komt dan ook meer Frans en Engels voor. “Op de website tonen we altijd een facsimile van de originele brief met een transcriptie en een Engelse vertaling”, zegt editeur Marc van Zoggel. Samen met editeur Bram Oostveen werkte hij namens het Huygens Instituut mee aan de totstandkoming van de editie.
The Mondrian Papers heeft ook als doel een blauwdruk te ontwikkelen voor toekomstige digitale edities van kunstenaarscorrespondenties. “Dat is de grote uitdaging van dit project”, vertelt Van Zoggel. “We willen enerzijds een heel specifieke ingang bieden op de brieven van Mondriaan, maar anderzijds ook een generieke infrastructuur ontwikkelen die we in de toekomst kunnen gebruiken voor nieuwe projecten.”
Linked Open Data
In die zin is het een pioniersproject, omdat er nog geen standaard is voor dergelijke online edities. Oostveen: “Een online editie biedt veel voordelen boven een papieren editie, je kunt bijvoorbeeld gegevens koppelen en geavanceerde zoekmogelijkheden aanbieden. Een belangrijke ambitie is om iets te ontwikkelen dat duurzaam en toekomstbestendig is. Vooral op dat laatste punt wint het papieren boek het nu nog.”
“Nieuw is dat we werken met Linked Open Data”, zegt Oostveen. “Als er in een brief verwezen wordt naar een specifiek schilderij dan linken we naar dat schilderij in het online archief van het RKD, dat via een pop-upscherm binnen onze editie zichtbaar wordt. We verknopen zo gegevens uit diverse gezaghebbende bronnen.” Op die manier ontstaat een heel rijke bron voor kunsthistorici. “Je ziet in zijn brieven hoe Mondriaan zich ontwikkelt van een onbekend schilder tot een kunstenaar van wereldformaat.”
Maar ook voor historici is het materiaal interessant. “De Eerste Wereldoorlog speelt een grote rol, en ook de Spaanse griep komt in zijn brieven voorbij. Bovendien correspondeerde Mondriaan met allerlei verschillende mensen: niet alleen met andere kunstenaars maar er zijn bijvoorbeeld ook brieven die hij schreef aan vriendinnen. Dat maakt deze collectie heel gevarieerd en interessant voor een breed publiek.”