Het nieuwe platform IedereenWetenschapper.nl verzamelt projecten waarin burgers de wetenschap een handje helpen. Prof. dr. Tine de Moor had in haar project ‘Ja, ik wil!’ veel aan deze hulp. 

Wetenschappers doen steeds vaker een beroep op burgers bij hun onderzoeksprojecten. Vrijwilligers helpen bij het digitaliseren van archieven, het tellen van bodemdiertjes of het meten van fijnstof. In 2011 lanceerde Stadsarchief Amsterdam al VeleHanden.nl, een online platform waar musea en archieven hun scans en foto´s aanbieden. Tine de Moor, hoogleraar Economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, vertelt tijdens het KNAW-symposium Citizen Science (16 juni j.l.) over haar ervaringen hiermee.
“In het project ‘Ja, ik wil!’ hielpen zo’n vijfhonderd vrijwilligers bij het digitaliseren van ondertrouwaktes vanaf de zestiende eeuw uit het archief van Amsterdam,” vertelt ze. “Een kleine harde kern van ongeveer dertig mensen heeft bijna 80 procent van het werk gedaan. Hoe ouder de akte, hoe moeilijker die te lezen is. Dus om vrijwilligers uit te dagen, nodigden we de meer ervaren mensen uit verder terug in de tijd te gaan.”
Goede communicatie is heel belangrijk, aldus De Moor. “Zo’n project is tweerichtingsverkeer. Je moet van tevoren duidelijk uitleg geven over de doelen, de beoogde resultaten en de tijdsplanning. Daarnaast is persoonlijke aandacht belangrijk. Ga in op vragen en verzoeken, en organiseer rondleidingen, lezingen en cursussen.” 

Vrijwilligers

De inzet en begeleiding kosten volgens de hoogleraar veel tijd, geld en energie, maar met die investering kan veel worden bereikt. “Het is nergens voor nodig om huiverig te zijn over de kwaliteit van de data uit zo’n project,” stelt De Moor. Elke akte uit ‘Ja, ik wil!’ is door twee verschillende vrijwilligers ingevoerd. Een derde persoon vergeleek de ingevoerde teksten, waarna de onderzoekers uitsluitsel boden voor de gemarkeerde verschillen. Met betaalde arbeidskrachten zou eronvoldoende budget voor een dergelijk project zijn geweest.
Tijdens het symposium presenteren Eos Wetenschap en de Vlaamse Jonge Academie IedereenWetenschappers.nl. Dit platform moet dé Nederlandse en Vlaamse ontmoetingsplek voor wetenschappers en burgers in citizen science-projecten worden. Inmiddels staan er al ruim tachtig projecten op de site. “Alle projecten voldoen aan de richtlijnen van de European Citizen Science Association (ECSA),” aldus Liesbeth Gijzel van Eos Wetenschap. “Een project moet tot een wetenschappelijk resultaat leiden en mag geen ‘klassiek’ onderzoek zijn, al is die grens soms moeilijk te trekken. Maar sociologisch onderzoek met enquêtes waar de deelnemers persoonlijk niks aan hebben, is geencitizen science. Via Eos Wetenschap brengen wij de projecten blijvend onder de aandacht.”
iedereenwetenschapper.nl