Sinds de introductie van de FAIR principes in 2016 hebben de vier letters een centrale rol ingenomen in
de onderzoekswereld: data en de bijbehorende infrastructuur moeten Findable, Accessible, Interoperable
en Reusable zijn.
Maar hoe implementeren wij de FAIR principes? Wat is er nodig voor een FAIR data infrastructuur? Deze vragen staan centraal binnen het FAIRsFAIR project en zijn opvolger FAIR-Impact.
FAIR in de praktijk
“Het doel van FAIRsFAIR was het faciliteren van een FAIR data cultuur binnen de European Open Science Cloud”, vertelt Ingrid Dillo, projectcoördinator en deputy director van DANS. Sinds 2019 werd er door meer dan 20 partners gewerkt aan de implementatie en adoptie van de FAIR principes door het ontwikkelen van guidance, tools en training. Voor data repositories werd er bijvoorbeeld een tool ontwikkeld, F-UJI, om de FAIRness van datasets te evalueren. Onderzoekers kregen met de FAIR-Aware tool handvatten om hun kennis over FAIR te vergroten. Voor onderzoeksfinanciers en onderzoeksorganisaties organiseerde FAIRsFAIR ondersteuningen advies voor het opstellen van beleid rondom FAIR. Ook aan het ontwikkelen van trainingen en curricula over FAIR werd aandacht besteed in het project. Dillo is tevreden met de impact van FAIRsFAIR dat in februari 2022 afliep. “Je ziet dat FAIR drie jaar later beter op de kaart staat. We hopen dat FAIRsFAIR daaraan heeft bijgedragen”.
FAIR-IMPACT
Terwijl er de afgelopen jaren al stappen zijn gemaakt om data FAIR te maken is er nog genoeg werk te verrichten. “FAIR-IMPACT is een nieuw project dat verder gaat waar FAIRsFAIR stopte, maar zich ook richt op nieuwe uitdagingen”, vertelt Dillo die weer als projectcoördinator de leiding zal nemen.
Zo zijn domain-gerichte Europese onderzoeksinfrastructuren, zoals bijvoorbeeld CESSDA voor de sociale wetenschappen, nu onderdeel van het project en dragen zij specifieke use cases aan. Een belangrijke use case is bijvoorbeeld de omgang met gevoelige data. FAIR-IMPACT zal bovendien de focus verruimen. Dillo: “Alle wetenschappelijke output en tools moeten FAIR worden – wij richten ons daarom nu naast data bijvoorbeeld ook op FAIRness van software en documentatie.”
In het project is ook expliciet ruimte gereserveerd voor integratie met andere projecten en externe ontwikkelingen. In zogenaamde ‘cascading grants’ staat de implementatie door de gemeenschap centraal. Organisaties die projectresultaten, -tools of -advies willen implementeren kunnen zo ondersteuning aanvragen van het project. “Hier liggen mooie mogelijkheden voor Nederlandse instellingen om hun eigen systemen de komende jaren meer FAIR te maken.”