De nieuwste tool die onderzoekers in het LISS panel kunnen inzetten is oTree. Dit open sourceplatform voor gedragsonderzoek en experimenten heeft als voordeel dat respondenten met elkaar in contact kunnen worden gebracht om te samenwerken. Het is een gratis software die door iedereen te gebruiken is en gebaseerd is op de programmeertaal Python.

In het LISS panel werden al regelmatig spelexperimenten uitgevoerd, maar nog nooit werden respondenten realtime met elkaar gematcht. Door de inzet van oTree kun je mensen op hetzelfde moment met elkaar laten spelen. En uit dat spel informatie halen. Waar deze software bij Amazon Mechanical Turk online in een grote gebruikersgroep wordt ingezet, met weinig controlemogelijkheid, wordt het in het LISS panel in een gecontroleerde setting gebruikt. Voordeel is dat je dan het LISS panel als lab hebt, en dus ook controle over de respondenten in de steekproef.

Werkwijze oTree

Projectleider Marije Oudejans legt uit hoe het product voor onderzoekers werkt en wat de winst daarbij is. “Er spelen honderden mensen tegelijk mee. Die loggen allemaal in op hetzelfde tijdstip. Vervolgens maakt oTree dan groepen aan van meerdere spelers. Die gaan een interactief spel met elkaar spelen, bijvoorbeeld een ‘coalition game’. Op deze wijze kan worden onderzocht onder welke voorwaarden mensen gaan samenwerken. Stel, er is een bedrijf dat een lading van Amsterdam naar Parijs wil laten vervoeren. Wanneer ze een grote vrachtwagen huren, krijgen ze daarvoor een bonus. Het inzetten van de grote vrachtwagen vereist wel een minimum aan lading. Om dat minimum te behalen moet men samenwerken met één of twee andere bedrijven. Werkt men liever samen met één andere partij dan twee? Hoe wil men de bonus verdelen? Voor een onderzoeker is dit heel bruikbare informatie.” aldus Oudejans.

Bovenstaande situatie is een onderzoek dat daadwerkelijk met behulp van oTree is uit­­gevoerd in het LISS panel. Eerder had onder­nemersvereniging Evofenedex, in samen­werking met andere partijen, een matchingssysteem gebouwd voor verladers. Daar konden opdrachtgevers op kenmerken zoeken naar andere vervoerders om te kijken of samenwerking bij het vervoeren van vrachten interessant kon zijn. Helaas werd hier echter te weinig gebruik van gemaakt. Dat leverde vervolgens de vraag op: wat is dan wel de prikkel, de motivatie om te gaan samen­werken?

Opgedane inzichten

“Als onderzoeksinstituut is Centerdata erbij betrokken geraakt. Door met oTree op een andere manier naar een oplossing te kunnen zoeken, in een interactief spel, is gericht achterhaald wat de beste voorwaarden zijn voor samenwerking in de verladersmarkt. De opgeleverde data kunnen worden gebruikt om o.a. werkprocessen te verbeteren. Dat levert daarnaast als voordeel minder CO2-uitstoot, minder kosten en minder opslag op. Tege­lijkertijd is deze software in het LISS panel ook een nieuw en waardevol aan te bieden product voor andere onderzoeken.” zo besluit projectleider Oudejans.