Twee Nederlandstalige volksverhalen-databases zijn samengegaan en bevatten nu 100.000 volksverhalen uit Nederland en Vlaanderen.
Door Theo Meder
De Nederlandse Volksverhalenbank werd in 1994 opgezet door verhalenonderzoeker Theo Meder (Meertens Instituut, KNAW Humanities Cluster). Het betrof aanvankelijk een stand-alone database, maar in 2004 ging een nieuw ontwikkelde versie online. Stefaan Top, hoogleraar Volkskunde aan de KU Leuven van 2002 tot 2011, liet zich door deze database inspireren toen hij de Vlaamse Volksverhalenbank opzette. Hierdoor vertoonden de twee databases van het begin af aan veel gelijkenis: allebei leverden ze volksverhalen en metadata zoals plaats en tijd van vertellen, een korte samenvatting, trefwoorden, subgenre, regionale taal, schriftbron et cetera.
Volkskunde
Het initiatief voor de Vlaamse Volksverhalenbank kwam vanuit het Seminarie voor Volkskunde van de KU Leuven, en naast initiatiefnemer Stefaan Top werkten daar ook Katrien van Effelterre en Chris Corneillie aan mee. Toen Stefaan Top in 2006 met emeritaat ging, dreigde het vak volkskunde in Leuven te verdwijnen; Top is toen nog tot 2011 als bijzonder gasthoogleraar blijven doceren, maar dit heeft uiteindelijk niet kunnen verhinderen dat volkskunde toch werd opgeheven. Mede hierdoor was de Vlaamse volksverhalenbank al lange tijd niet onderhouden en aangevuld.
Sprookjes en sagen
Omdat de twee databases zo compatibel zijn, is het samenvoegen een betrekkelijk eenvoudig proces geweest. Wel is het materiaal anders van aard. De Nederlandse verhalenbank is qua tijdsspanne veel ruimer van opzet en loopt van de middeleeuwen tot heden. De Vlaamse verhalenbank bevat verzamelingen sagen uit de periode 1943-2003. Sagen zijn betrekkelijk korte ‘geloofsverhalen’ over het bovennatuurlijke. Ze gaan over spoken, weerwolven, kabouters, tovenaars, heksen, duivels, meerminnen, plaaggeesten en dergelijke. De Nederlandse Volksverhalenbank heeft meer subgenres opgenomen zoals: sprookjes, sagen, legenden, raadsels, moppen en broodjeaapverhalen. In de beginjaren zijn er ook Vlaamse sprookjes opgenomen, maar zodra de Vlamingen aan hun eigen database begonnen, is de invoer van Vlaams materiaal in Nederland gestaakt.
Geluidsopnames
Zowel de Nederlandse als de Vlaamse verhalenbank beschikken soms over (fragmenten van) geluidsopnames die in de twintigste eeuw gemaakt zijn. Die opnames zijn gedigitaliseerd naar MP3-formaat en zijn steeds aan de betreffende verhalen toegevoegd. De Vlaamse sagen zullen ook worden opgenomen in de internationale sagen-database ‘Intelligent Search Engine for Belief Legends’ (ISEBEL). Daarmee bevat deze database straks sagen in de volgende talen: Nederlands, Fries, Vlaams, Duits, Deens en IJslands. Het gaat daarbij in totaal om zo’n 140.000 sagen.