Op het moment van publicatie van dit magazine is het een jaar geleden dat het DANS Data Station Social Sciences and Humanities (SSH) werd gelanceerd. Dit Data Station bouwt voort op een respectabele traditie van 60 jaar data-archivering in de sociale wetenschappen in Nederland.
Door Marion Wittenberg
In november van dit jaar is het 60 jaar geleden dat de Steinmetz Stichting werd opgericht. In 1972 werd de stichting onderdeel van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en kreeg het de naam Steinmetz-archief. De missie van dit archief was ‘… het verzamelen en voor sekundaire analyse toegankelijk maken van grondmateriaal van sociaal-wetenschappelijk onderzoek in de ruimste zin van het woord’. In de beginjaren kwamen de bestanden binnen op ponskaarten, vergezeld van papieren codeboeken. Elk databestand kreeg een uniek archiefnummer (P-nummer) en werd zorgvuldig gedocumenteerd. Een deel van deze metadata werd gepubliceerd in een gedrukte catalogus. De data werden, samen met ‘machineleesbare’ codeboeken, verspreid op computertapes die per post werden verzonden.
Hergebruik
Het Steinmetz-archief diende niet alleen als een opslagplaats voor gegevens; de databestanden werden actief hergebruikt voor methodologisch onderzoek, heranalyse en cross-nationaal onderzoek. Een aantal van deze databestanden vormde de basis voor het onderzoek ‘Culturele Veranderingen’ van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). De oorspronkelijke metingen van dit longitudinale onderzoek, gestart in 1975 en sindsdien (twee)jaarlijks uitgevoerd, waren gebaseerd op 200 onderzoeksvragen afkomstig uit 17 oudere databestanden van het Steinmetz-archief. Door de vragen exact te herhalen, konden onderzoekers veranderingen in de opvattingen van de Nederlandse bevolking in de loop der tijd meten. Het onderzoek ‘Culturele Veranderingen’ wordt nog steeds voortgezet en is nu toegankelijk via het DANS Data Station SSH.
Internationaal
Vanaf het begin stond internationale samenwerking centraal in de ontwikkeling van het Steinmetz-archief, dat samen met data-archieven uit Engeland, Duitsland en Noorwegen, een essentiële rol speelde bij de oprichting van het Consortium of European Social Science Data Archives (CESSDA). Gezamenlijk werkten zij aan het ontwikkelen van standaarden voor de archivering en documentatie van data. Via CESSDA kregen deze archieven toegang tot datacollecties uit andere landen, waardoor cross-nationaal onderzoek mogelijk werd gemaakt. Het Steinmetz-archief werd in 2005 geïntegreerd in DANS, waarbij de volledige collectie nu is opgenomen in het Data Station SSH. Deze uitgebreide collectie is toegankelijk via https://edu.nl/thupy/
Het huidige DANS Data Station SSH zet deze internationale erfenis voort als een centrum voor data-archivering en – publicatie, en als een waardevolle bron voor andere onderzoekers. https://ssh.datastations.nl