Door Tom De Smet
Ik had 10 jaar geleden niet kunnen voorspellen dat ik nu bij het Nationaal Archief zou werken. Het imago van een archief als stoffige plek waar oude collecties worden ondergebracht domineert helaas nog steeds. Echter, het gezonde transparantie-activisme dat ik de voorbije jaren had ontwikkeld, was precies wat me naar het Nationaal Archief dreef. Ik geloof namelijk dat de kennis en expertise waar het Archief over beschikt, behulpzaam kan zijn om overheden transparanter te maken. Deze expertise wordt nu echter nog vaak ingezet aan de achterkant van de informatieketen: om collecties voor de eeuwigheid te bewaren en ontsluiten. 

Dat geldt ook voor (linked) open data. Inmiddels zijn zo’n 400.000 foto’s uit onze collectie beschikbaar als open data. Ook zijn we gestart om archieven over de Tweede Wereldoorlog als linked open data beschikbaar te stellen. Samen met anderen zoals het Netwerk Oorlogsbronnen, het Huygens instituut en het NIOD.

Onlangs sprak ik iemand over een initiatief van de Open State Foundation, ondersteund door het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. De Open State Foundation heeft een online platform ontwikkeld waarin lokale overheidsdata, zoals raadsbesluiten en gemeentelijke uitgaven, zijn gekoppeld en gebruiksvriendelijk doorzoekbaar gemaakt voor journalisten of bezorgde burgers. 

De maatschappelijke roep om een open en transparantere overheid klinkt steeds luider. Denk aan de kindertoeslagenaffaire, de gaswinning in Groningen en de vele WOO-verzoeken. Tegelijkertijd is het voor veel overheden een uitdaging om aan deze openheid te voldoen. Het is vaak zoeken naar een speld in een digitale hooiberg. Precies daarom gaat het Nationaal Archief zijn expertise intensiever inzetten voor rijksoverheden, aan de voorkant van de informatieketen.

Hoe mooi zou het zijn wanneer we het initiatief van de Open State Foundation op landelijk niveau een vervolg kunnen geven? Dat we met elkaar een magneet ontwikkelen waarmee iedereen binnen no time de voor hen relevante informatie uit die ontzaggelijke informatieberg van de overheid kan trekken. En niet alleen uit de collecties van het Nationaal Archief, maar ook de vele andere archieven in het land. Om dat te realiseren moeten we beginnen bij de inrichting van processen en systemen bij die overheden, aan de voorkant van de informatieketen. Om daar de toepassing van linked open data in te regelen.

Heb je andere ideeën of suggesties hoe we met open data én elkaar die magneet kunnen bouwen? Neem dan vooral contact met ons op via contact@nationaalarchief.nl. Mijn medewerking heb je! Zo dragen we gezamenlijk bij aan een open en transparante overheid.

Tom de Smet

Tom de Smet is sinds oktober 2021 directeur Archieven, Dienstverlening en Innovatie, en tevens CIO, bij het Nationaal Archief. Na zijn studies Psychologie in het Verenigd Koninkrijk, bracht zijn liefde voor film en cultuur hem naar Venetië waar hij filmfestivals produceerde. Van 2019 tot 2021 transformeerde hij als algemeen directeur het voormalige Communicatiemuseum aan de Zeestraat in Den Haag (nu: Beeld en Geluid Den Haag) tot een museum waar nieuwswijsheid, ‘fake news’, en het belang van een vrije pers in de informatievoorziening aan burgers centraal staat.