Het CBS is per 2022 overgegaan op een andere manier van publiceren over wat tot nu toe de ‘bevolking met een westerse of niet-westerse migratie-achtergrond’ werd genoemd.
Voortaan is meer bepalend waar iemand zelf geboren is, en minder bepalend waar iemands ouders geboren zijn. De hoofdindeling wordt vervangen door een indeling op basis van werelddelen en veelvoorkomende immigratielanden.
Achtergrond
De indeling westers/niet-westers wordt sinds de jaren 1990 door het CBS gehanteerd. In eerste instantie werd de indeling gebruikt bij het opstellen van de bevolkingsprognose, later werd het ook een veelgebruikte indeling voor CBS-publicaties over andere thema’s. Er bleek grote behoefte aan cijfers naar achtergrond, bijvoorbeeld voor het monitoren van gelijke kansen.
Maar er bleek ook een keerzijde; verschillen kunnen te gemakkelijk toegewezen worden aan culturele verschillen terwijl deze feitelijk op verschillen naar bijvoorbeeld opleiding of inkomen terug te voeren zijn. Hiervan werd het CBS zich meer en meer bewust en was de aanleiding voor een heroverweging van deze indeling.
Op basis van uitvoerige gesprekken met interne betrokkenen en externe experts op het gebied van beleid, onderzoek en wetenschap is gekomen tot de nieuwe indeling. Belangrijkeuitgangspunten waaraan de nieuwe indeling volgens hen moest voldoen waren onder andere dat deze zo neutraal mogelijk, begrijpelijk en zo veel mogelijk tijdbestendig moet zijn. De nieuwe herkomstindeling bestaat uit twee onderdelen: Geboren in Nederland, en herkomstland.
Geboren in Nederland
Het woord migratieachtergrond zal in de toekomst niet meer worden wordt gebruikt. Een persoon heeft nu een migratieachtergrond als ten minste één van de ouders in het buitenland is geboren.
De nieuwe indeling Geboren in Nederland kijkt eerst of een inwoner zelf in Nederland of het buitenland geboren is, en vervolgens waar de ouders geboren zijn.
Door in de nieuwe hoofdindeling rekening te houden met het gegeven of iemand zelf wel of niet in Nederland is geboren en of een of beide ouders in Nederland zijn geboren, wordt meer recht gedaan aan feitelijke verschillen in uitgangspositie die mensen vanaf de geboortehebben. Uit onderzoek bleek bijvoorbeeld dat in Nederland geboren kinderen met één in het buitenland geboren ouder betere schoolprestaties hadden dan degenen van wie beide ouders in het buitenland zijn geboren.
De nieuwe indeling heeft de volgende categorieën:
1. Geboren in Nederland
a. Twee ouders geboren in Nederland;
b. Een ouder geboren in Nederland, een in het buitenland;
c. Twee ouders geboren in het buitenland.
2. Geboren in het buitenland
a. Twee ouders geboren in Nederland;
b. Een ouder geboren in Nederland, een in het buitenland;
c. Twee ouders geboren in het buitenland.
In het buitenland geboren inwoners (categorie 2) noemt het CBS voortaan migranten. In Nederland geboren inwoners met een of twee in het buitenland geboren ouders (categorie 1b en 1c) worden kinderen van migrant(en) genoemd. De migranten en kinderen van migranten worden vervolgens ingedeeld op basis van herkomstland.
Herkomstland
De afgelopen jaren is het gebruik van de termen en de indeling naar westerse en niet-westerse herkomst meer en meer ter discussie komen te staan. Geografisch is de term westers en niet-westers niet juist. Daarbij is de diversiteit binnen de twee groepen groot, terwijl volgens de geconsulteerde betrokkenen het beeld is ontstaan dat het qua cultuur, economie, religie tegengestelde groepen zouden zijn. Ook is het een moeilijk navolgbare indeling, met verschillende tegen-intuïtieve details. Zo worden Japan en Indonesië gerekend tot westers en bijvoorbeeld Zuid-Korea en Maleisië tot niet-westers, terwijl deze vier landen allemaal in Azië liggen.
Voor herkomstland is een nieuwe hoofdindeling gemaakt op basis van werelddelen en veelvoorkomende immigratielanden. Deze vervangt de indeling naar westerse of niet-westerse migratieachtergrond. Klassieke migratielanden worden in de indeling apart onderscheiden.
De indeling naar herkomstland is opgebouwd uit vier niveaus:
Niveau 1
Nederland, Europa (exclusief Nederland), Buiten-Europa.
Niveau 2
Buiten-Europa
verder uitgesplitst naar afzonderlijke klassieke migratielanden (Turkije, Marokko, Suriname, Indonesië en de Nederlandse Cariben) en Overig Buiten-Europa.
Niveau 3
Overig Buiten-Europa
verder uitgesplitst naar Overig Afrika, Overig Azië en Overig Amerika en Oceanië.
Niveau 4
afzonderlijke landen.
Behalve de bijzondere migratiegeschiedenis die zij met Nederland hebben, is er een meer praktische reden om klassieke migratielanden als aparte categorie in te delen, en ze niet samen te voegen met de andere landen uit het werelddeel waartoe zij horen. Dit heeft te maken met het relatief hoge aantal (kinderen van) migranten met een herkomst in een van de klassieke migratielanden, ten opzichte van mensen met een herkomst in een van de overige landen in het betreffende werelddeel. In 2021 hadden ruim 1,7 miljoen inwoners een herkomst – als migrant of als kind van migrant(en) – in een van de klassieke migratielanden, en bijna 1,3 miljoen inwoners een herkomst buiten Europa en buiten een van de klassieke migratielanden. Wanneer de klassieke migratielanden tot hun eigenlijke werelddeel worden gerekend, zouden zij daardoor de cijfers van het werelddeel dusdanig domineren, dat dit tot een vertekening van de statistieken kan leiden.
Vanaf 2022 wordt de nieuwe indeling geleidelijk ingevoerd in de statistieken, tabellen in StatLine en overige publicaties.
Het besluit over de nieuwe hoofdindeling betekent niet dat dit de enige indeling is die het CBS zal gebruiken. Wanneer de onderzoeksvraag daar aanleiding toe geeft, kan worden afgeweken van de hoofdindeling en worden gekozen voor een indeling die beter past bij het desbetreffende onderzoek. Ook externe onderzoekers die via Remote Access met microdata werken staat het vrij om een indeling naar eigen inzicht te maken dan wel aan te sluiten bij de nieuwe indeling van het CBS.
De publicatie ‘nieuwe indelingen bevolking naar herkomst’.
