Leren werken met ELAN, een programma om video’s mee te annoteren, kost aardig wat tijd. Beyza Sümer ontwikkelde instructievideo’s voor studenten en onderzoekers.
oor het annoteren van audiovisuele data gebruiken veel onderzoekers ELAN, software ontwikkeld aan het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek. In dit programma verrijkt de gebruiker de data met verschillende annotatielagen, waarbij hij bijvoorbeeld aangeeft wanneer welke spreker wat zegt, welke kant diegene daarbij op kijkt en welke handbewegingen hij ondertussen maakt. Onmisbaar voor onder andere onderzoek naar gebarentaal, zoals Beyza Sümer dat uitvoert naar de Turkse gebarentaal.
“Mijn onderzoeksdata worden vaak geannoteerd door onderzoeksassistenten, die meestal Turks en regelmatig ook doof zijn. Zij kunnen niet uit de voeten met de Engelse geschreven handleidingen die er voor ELAN beschikbaar zijn, dus moest ik steeds zelf vanaf de basis uitleggen hoe het programma werkt”, vertelt de onderzoekster. “Daar gaat veel tijd in zitten.” Daarnaast doceert Sümer aan de Universiteit van Amsterdam (UvA) onder andere het vak ‘Transcription of Sign Languages’, waarvoor studenten met verschillende achtergronden in zeer korte tijd met ELAN moeten leren werken. Dit resulteerde in een financieringsaanvraag bij CLARIAH voor ELANPort, een online trainingsplatform met instructievideo’s. In 2022 kwam ELANPort online.
Visueel
“ELANPort bevat nu 21 korte video’s van vier à vijf minuten waarin de elementaire stappen van ELAN worden uitgelegd”, vertelt Sümer. “Vanaf het echte begin: ELAN downloaden en openen, nieuwe annotatielagen aanmaken. Tot aan corpusonderzoek: zoeken in annotaties en navigeren door zoekresultaten.”
De video’s zijn in het Engels gesproken en ondertiteld. Ellen Nauta (Hogeschool Utrecht en UvA) heeft de filmpjes daarnaast voorzien van een instructie in de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Omdat Nederland koploper is op het gebied van gebarentaalonderzoek in Europa, kunnen zo relatief veel onderzoekers direct met de video’s aan de slag. Maar Sümer ziet nu al dat het gebruik veel breder is. “De video’s zijn heel visueel, je ziet waar de cursor heengaat, dus ook dove onderzoekers die geen NGT machtig zijn, begrijpen ze. Ze herkennen bovendien sommige iconische gebaren uit de NGT. Maar in de toekomst hopen we nog andere vertalingen toe te voegen.”
Inmiddels hebben de eerste studenten al gewerkt met de video’s. “Het is heel prettig dat ik ze nu gewoon kan vertellen om de video’s te bekijken en met vragen naar mij toe te komen. Dat lijkt goed te werken”, vertelt Sümer. “En ook op het Max Planck Instituut wordt al geprofiteerd van de video’s. Daar trekt Asli Özyürek momenteel veel nieuwe onderzoekersassistenten aan voor haar onderzoeksgroep Multimodal Language and Cognition. Die bekijken ze ook, wat ook daar veel tijd bespaart.”
Lees hier meer over ELANPort.